رضا براهنی در آذر ماه سال 1314 در تبریز در خانواده ای فقیر متولد شد. او از کودکی در کارخانه های مختلف مشغول به کار شد زیرا پدرش توان پرداخت خرج تحصیل او و برادرهایش را نداشت. تا اینکه فردی خیر به نام حاجی حسن بادامچی از افراد مشهور دوره مشروطه خرج تحصیل رضا و برادر بزرگتر او را بر عهده گرفت.
او تا بیست و دو سالگی علاوه بر فقر و تحصیل در شرایط سخت ماجراهای بسیاری را تجربه کرد. جنگ جهانی دوم، پناه گرفتن مردم در آب انبارها، قحطی، مرگ مردم بر اثر قحطی و دیدن جنازه های آن ها در کوچه و خیابان، اثاث کشی از این خانه به آن خانه و حتی از دست دادن برادرها و خواهرهای کوچکش چیزهایی بودند که او در این سنین کم به چشم دیده و تجربه کرده بود. سپس برای مدت کوتاهی پیدایش فرقه دموکرات بارقه هایی از امید را در دل مردم تبریز روشن کرد اما با روی کار آمدن ارتش و کشته شدن اعدامیان و اعدام بازماندگان آن ها در میدان ساعت شهرداری تبریز این امید را از بین برد. تاثیر این دوره به وضوح در شعر و نثر براهنی آشکار است.
پس از اینکه کتاب های ترکی در میدان های تبریز آتش زده شدند براهنی به فارسی روی آورد. او زبان و ادبیات انگلیسی را تا مقطع کارشناسی در تبریز ادامه داد و سپس برای ادامه تحصیل به ترکیه رفت و دکتری خود را در همین رشته از دانشگاه استانبول گرفت.
ورود به عرصه شعر و ادبیات
رضا براهنی با شدت گرفتن خفقان در عرصه ادب و سیاست ایران وارد این این عرصه شد. او در ابتدا پیش از آغاز دهه پنجاه اشعار، داستان ها و مقالاتی از خود به جای گذاشت و به تدریج در طول این سال ها به نوشته های خود فرمی منسجم داد. انتشار طلا در مس: در شعر و شاعری و کیمیا و خاک از نقاط عطف دوره کاری این نویسنده بود.
او هنگام تحصیل در ترکیه کتابی به زبان انگلیسی نوشت اما آن را هرگز چاپ نکرد. سرآغاز فعالیت او در حوزه داستان نویسی به نگرش و چاپ رمان روزگار دوزخی آقای ایاز برمی گردد.
براهنی پس از کسب درجه دکتری در رشته خود به ایران بازگشت و از سال 1343 به عنوان استادیار رشته زبان و ادبیات انگلیسی در دانشکده ادبیات دانشگاه تهران مشغول به تدریس شد و در اردیبهشت ماه سال 1347 به سمت دانشیاری ارتقا یافت.
او در سال 1351 به آمریکا رفت تا علیه حکومت شاهنشاهی به افشاگری پرداخته و نیز به تدریس مشغول شود. پس از بازگشت به ایران نیز مدتی در زندان های ساواک سپری کرد و روایت او از این زندان بسیار جنجال برانگیز شد.
جوایز و فعالیت ها
رضا براهنی پس از انقلاب و تا زمانی که در ایران حضور داشت کارگاه های نقد، شعر و قصه نویسی برگزار می کرد. از مشهورترین شاگردان او در این کارگاه ها می توان به شیوا ارسطویی، مهسا محبعلی، ناهید توسلی، شمس آقاجانی، احمد نادعلی، رضا شمسی، علی ربیعی وزیری و بسیاری دیکر اشاره کرد که باعث شکل گیری یک جریان در دهه هفتاد شمسی شدند.
وی تا کنون اشعار زیادی سروده و داستان ها و رمان های زیادی نوشته است که در ادبیات معاصر تاثیرگذار بوده اند. از آثار برجسته او می توان به آهوان باغ، آواز کشتگان، رازهای سرزمین من و الیاس در نیویورک اشاره کرد.
رضا براهنی اکنون ساکن کانادا است و گفته می شود دچار فراموشی شده است. وی تا به حال جوایز زیادی همچون تندیس چهره های شاخص شعر آوانگارد در سال 1395، بهترین روزنامه نگار حقوق انسانی در سال 1356 و جایزه ادبی یلدا برای یک عمر فعالیت فرهنگی در زمینه نقد ادبی در سال 1384 را از آن خود کرده است.