«گلی ترقی» نویسنده و روایتگر داستان‌های فارسی در ۱۷ مهر ۱۳۱۸ در تهران در محله‌ی شمیران به دنیا آمد.
وی کودکی‌اش را در فضای آشنا به مطبوعات گذراند. پدرش سرپرست نشریه‌ی ترقی بود و او برای ادامه‌ی تحصیلات پس از پایان دبیرستان به آمریکا مهاجرت کرد. «ترقی» رشته‌ی فلسفه را دنبال کرد و در دهه‌ی چهل به ایران بازگشت. او در ایران به تدریس رشته‌های شناخت اساطیر و نمادهای آغازین در دانشکده هنرهای زیبای دانشگاه تهران مشغول شد و نوشتن داستان را به‌طورجدی آغاز کرد. او زندگی‌اش را وقف خواندن و نوشتن کرده است و نویسنده‌ی محبوبش ازنظر زبانی «ولادیمیر نابوکوف»، نویسنده‌ی روسی آمریکایی است.
«گلی ترقی» در جوانی با «هژیر داریوش»، کارگردان و فیلم‌ساز ایرانی ازدواج کرد و از طریق حرفه‌ی او با «ابراهیم گلستان» آشنا شد. او در این زمان با ادیبان بزرگی همچون «فروغ فرخزاد»، «سهراب سپهری» و «صادق چوبک» دیدار کرد و به تأثیر از حمایت‌های «فروغ فرخزاد» داستان «میعاد» را منتشر کرد. او این داستان را به تأثیر از فضای خانه‌ی مادربزرگش نوشته بود.
«گلی ترقی» در دهه‌ی پنجاه بار دیگر مهاجرت کرد و از آن زمان تاکنون در کشور فرانسه سکونت دارد. او نوشتن داستان را در آنجا ادامه داد و هرچند سال یک‌بار اثر جدید و دل‌نشینی را منتشر می‌کند. شرایط زندگی او و زاویه نگاهش به زندگی مردم سبب شده است قلمش پرطرفدار و خواندنی باشد. او از زندگی مردم ایران می‌نویسد و بر اساس تجربه‌اش از مهاجرت، کشمکش انسان امروزی با خودش را به تصویر می‌کشد. مهاجرت که یکی از دغدغه‌های اصلی مردم ایران است درون‌مایه‌ی اکثر آثار این نویسنده است که با زبانی ساده و روان از نگاه شخصی که آن را به‌خوبی تجربه کرده است، بیان می‌شود.
«گلی ترقی» بیش از آن‌که به‌عنوان داستان‌نویس مشهور باشد به‌عنوان خاطره‌نویس شناخته‌شده است. او خاطرات شیرین گذشته‌اش را به‌گونه‌ای بیان می‌کند که خواننده با آن‌ها ارتباط برقرار کند. او زندگی را مانند یک داستان می‌بیند و در هر روایتش دنیا و آدمها را همان‌طور که دیده می‌شوند به تصویر می‌کشد. او از خیابان‌ها، روزمرگی‌ها و اتفاق‌هایی که در کوچه و خیابان‌های تهران می‌افتد می‌نویسد و شهر و اتفاق‌هایش را با نگاهی متفاوت ترسیم می‌کند. «ترقی» با نوشتن این سبک داستان‌ها به زبان فارسی، علاقه‌اش به این زبان را مطرح می‌کند، او که سالیان درازی را در کشورهای دیگر زندگی کرده است همچنان پایبند هویت و اصالتش است. او هر از چند گاهی به تهران می‌آید و با هزاران داستان نانوشته روبه‌رو می‌شود.
آثار معروف گلی ترقی
«گلی ترقی» نویسنده‌ی موفق ادبیات معاصر ایران است که داستان‌هایش را با زبانی دل‌نشین روایت می‌کند. او از زمان جوانی نوشتن را آغاز کرد و در سال 1345 اولین داستانش را در نشریه‌ی «اندیشه و هنر» منتشر کرد. او اولین کتابش بانام «من هم چه‌گوارا هستم» را در سال 1348 منتشر کرد که درباره‌ی زندگی شخصی به نام «آقای حیدری» است. او در این داستان زندگی خسته‌کننده و متزلزل شخصی را که در چرخه‌ی روزمرگی‌های زندگی غرق شده را به تصویر می‌کشد. این نویسنده پس از این داستان، نوشتن مجموعه داستان را ادامه داد و به فاصله‌ی ده سال دو کتاب «خاطره‌های پراکنده» 1371 و «دو دنیا» 1381 را که دنباله‌ی هم هستند را منتشر کرد. «خاطره‌های پراکنده» شامل شش داستان به هم مرتبط، یک داستان کوتاه مستقل و بخشی از رمان «عادت‌های غریب آقای الف» است و «دو دنیا» شامل هفت داستان به هم پیوسته است. «گلی ترقی» در این دو داستان خاطره‌گونه داستان‌ها را روایت کرده است و با بیان جزییات خواننده را در فضایی قرار داده است که با راحتی می‌تواند فضای داستان را تصور کند.
«گلی ترقی» استاد خاطره‌نویسی است و در تمام داستان‌هایش این موضوع به‌وضوح دیده می‌شود، اما او فراتر از بیان خاطره قدم گذاشته است. او تا امروز سه رمان «خواب زمستانی»، «اتفاق» و «بازگشت» را منتشر کرده است که توجه علاقه‌مندان به داستان‌های فارسی را به خود جلب کرده‌اند. «ترقی» رمان کوتاه «خواب زمستانی» را سال 1351 نوشت که اتفاقات اوایل قرن چهارده را پوشش می‌دهد. این کتاب را «دُرتا سوآپا»، نویسنده، مترجم و منتقد لهستانی که فارغ‌التحصیل رشته‌ی ایران‌شناسی است، به زبان لهستانی ترجمه کرده است.
«گلی ترقی» رمان «اتفاق» را سال 1389 منتشر کرد که روایت زندگی «شادی» و «نادر» است. این داستان روایت اتفاق‌های ناگهانی و از پیش تعیین‌شده‌ای است که انسان را به چالش می‌کشد. او در این داستان شخصیت‌های کتابش را در مواجهه با مهاجرت قرار می‌دهد و تأثیرش بر زندگی مردم را نشان می‌دهد. «بازگشت» رمان دیگر این نویسنده است که داستان زنی به نام «ماه‌سیما» است. «جایی دیگر»، «فرصت دوباره»، «دریا پری، کاکل‌زری» از دیگر آثار «گلی ترقی» هستند؛ «دریا پری، کاکل‌زری» مجموعه شعر سروده شده‌ی این نویسنده است.
- یکی بود
- یکی نبود
- توی دریا، بر آبادی نور
- پشت کوه‌های بلند، یه جای دور
- یه پری آتیش پاره، قد نخود
- دس به کمر، سر تق و قد
- یه خوشگلک، گوله نمک
- همش پی دوزوکلک
افتخارات گلی ترقی
تک داستان «بزرگ بانوی روح من» از این نویسنده به زبان فرانسوی ترجمه‌شده است و به‌عنوان بهترین داستان سال این کشور انتخاب شد. سه داستان از کتاب «جایی دیگر» سال 1380 از سوی داوران «جایزه ادبی هوشنگ گلشیری» به‌عنوان داستان‌های برجسته انتخاب شدند. داوران این جشنواره سال 1382 هم دو داستان از کتاب «دودنیا» را به‌عنوان داستان‌های منتخب برگزیدند.
«گلی ترقی» علاوه بر نوشتن داستان، نوشتن فیلم‌نامه هم در کارنامه‌ی ادبی‌اش دارد. فیلم‌نامه‌ی فیلم «بیتا» به کارگردانی «هژیر داریوش» ازجمله اولین فعالیت‌های او در این زمینه است. «داریوش مهرجویی»، فیلم‌ساز برجسته‌ی ایرانی بر اساس داستان «جایی دیگر» فیلم سینمایی ماندگار «درخت گلابی» را در سال 1376 ساخت. در این فیلم بازیگرانی نظیر «همایون ارشادی»، «گلشیفته فراهانی» و «شهرام حقیقت دوست» حضور داشتند.